زندگانی حضرت زهرا علیهاالسلام

بنابر مشهورترین نقل، زهرای اطهر علیهاالسلام در آستانه طلوع فجرِ روز جمعه بیستم جمادی الاول سال پنجم بعثت، در مکه مکرّمه دیده به جهان گشود و حدود هشت سال به همراه پدر و در کنار خانه خدا زیست. آن گاه که آزار مشرکان نسبت به مسلمانان شدت یافت، به مدینه هجرت کرد و در سال دوم هجری به عقد امیرالمؤمنان علی علیه السلام در آمد که ثمره این ازدواج مبارک پنج فرزند به نام های حسن، حسین، زینب، ام کلثوم و محسن بود.

پس از پشت سر نهادن هجده سال و هفت ماه از زندگی، سرانجام در فاصله بین نماز مغرب و عشای روز پانزدهم یا سیزدهم جمادی الاول یا سوم جمادی الثانی سال یازده هجری، در مدینه منوّره به شهادت رسید. درباره مدت زندگی آن حضرت پس از رحلت رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم گفته های متفاوتی هست که از جمله چهل شب، دوماه، ۷۵ روز، سه ماه، شش ماه، و هشت ماه نیز گفته اند.

پدر بزرگوار حضرت فاطمه علیهاالسلام

پدر بزرگوار زهرای مرضیه، اشرف کائنات، سرسلسله انبیای عظام و خاتم پیامبران و اسوه کامل انسان ها در تمام اعصار، حضرت محمد بن عبدالله صلی الله علیه و آله وسلم است که خداوند متعال در توصیف اخلاق او فرموده است: «تو از خلق و خوی والایی برخورداری». و نیز او را به همه جهانیان، سرمشق معرفی کرده است: «برای شما در رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم سرمشق پسندیده ای است. هیچ یک از آدمیان پدری همانند پدر فاطمه علیهاالسلام نداشته و نخواهد داشت. او کسی است که همه انسان ها، حتی پیامبرانِ الهیِ پیش از او، زیر لوای رحمت و کمال او قرار دارند. او آن عزیزترین آفریده خداوند سبحان است که نظام هستی طفیل وجود اوست؛ چرا که در حدیث قدسی حضرت حقّ، تبارک و تعالی، فرمودند: «لُولاکَ لَما خَلَقْتُ الاَفْلاک؛ اگر وجود گران قدر تو نبود، نظام هستی را نمی آفریدم».

مادر فاطمه علیهاالسلام

مادر حضرت زهرا علیهاالسلام ، حضرت خدیجه کبری دختر خُوَیلِدْ است که به پاس خوی آسمانی و اخلاق زیبا و پاک دامنی اش، در دوران پیش از بعثت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم ، یعنی در عصر جاهلیت، به او لقب «طاهره» داده بودند. وی نخستین زن مسلمانی بود که در بدترین اوضاع و احوال اجتماعی و فرهنگی و سیاسیِ دوره تاریک جاهلیت، به پیامبر خدا صلی الله علیه و آله وسلم ایمان آورد و تمام دارایی خویش را به منظور ترویج اسلام و گستردنِ احکام و ارزش های الهی، در اختیار رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم قرار داد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم همواره از مهربانی ها و فداکاری های او یاد می کردند. روزی در توصیف خدیجه علیهاالسلام فرمودند: «او هنگامی مرا تصدیق کرد که همه مرا تکذیب می کردند و در زمانی به من گروید که همه از من می گریختند و هرگز در این مدت مرا تنها نگذاشت. خداوند او را رحمت کند». در جای دیگر فرمودند: «از بین همه زنان عالم چهار بانوی بزرگوار به درجه بالای کمال دست یافتند که از جمله آنها خدیجه علیهاالسلام است».

وصیت نامه حضرت فاطمه علیهاالسلام

روزی حضرت فاطمه علیهاالسلام ، در حالی که در بستر بیماری به سر می بردند، به امیرالمؤمنان علی علیه السلام فرمودند: «لحظاتی پیش رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم را در عالم خواب دیدم. آن حضرت به من فرمودند: دخترم تو، امشب به ما ملحق می شوی. بنابراین امروز آخرین روز عمر من است. چیزهایی در دل دارم که می خواهم آنها را به تو وصیت کنم». علی علیه السلام در حالی که به شدت منقلب شده بودند، فرمودند: «ای دختر پیامبر خدا صلی الله علیه و آله وسلم ، هرچه می خواهی بگو». حضرت فاطمه علیهاالسلام فرمودند: «ای پسر عمو، در این مدت که همسر تو بودم، اگر خطا و کوتاهی و نافرمانی از من سرزده است، مرا حلال کن». علی علیه السلام از شنیدن این سخن بسیار متأثر شدند و با چشم اشک بار فرمودند: «پناه بر خدا! تو پرهیزگارتر و بزرگوارتر از آنی که تو را به سبب مخالفت و نافرمانی سرزنش کنم...». حضرت زهرا علیهاالسلام در ادامه فرمودند: «مرا شبانه و آن گاه که همه خوابیده اند غسل بده و به هیچ یک از افرادی که بر من ستم کردند، اجازه ندهید که در مراسم تشییع جنازه ام شرکت کنند... چون جنازه ام را دفن کردی بر سر قبرم بنشینی و برایم قرآن و دعا بخوان...».

سخنان علی علیه السلام در کنار تربت زهرا علیهاالسلام

وقتی طبق سفارش حضرت فاطمه علیهاالسلام ، همسر مظلوم و فداکارش علی علیه السلام بدن مقدس آن حضرت را شبانه در قبر جای داد، علی علیه السلام در حالی که از فراق دختر پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می سوخت، پس از هموار کردن خاکِ آرامگاه زهرا علیهاالسلام ، روی خود را به سوی مرقد پیامبر خدا صلی الله علیه و آله وسلم برگرداند و با ناله ای دردمندانه چنین گفت: «سلام بر تو ای رسول خدا. هم اکنون دختر بزرگوار و نور دیدگانت به دیدار تو می آید. اما یا رسول الله، چه زود فاطمه به تو ملحق شد. در پی از دست دادن او صبرم تمام شد توانم به ناتوانی مبدّل گشت. در این فراق جانکاه و جدایی مصیبت بار، تنها پیروی از تو مایه تسکین خاطر و تسلای دل من است... ای رسول خدا، اکنون دختر تو می آید. حال او را جویا باش و ببین بعد از تو امت با او چگونه رفتار کردند... [ای دختر پیامبر خدا] اگر بیم دشمن و سرزنش مردم نبود، از سر آرامگاه تو لحظه ای دور نمی شدم. اما چاره ای ندارم جز این که در این مصیبت جان سوز، شکیبایی پیشه سازم».

مرثیه علی در سوگ حضرت فاطمه علیهاالسلام

سخنان منظوم و مرثیه های بسیاری از علی علیه السلام در مراسم دفن و هم چنین بر سر تربت حضرت صدیقه کبری علیهاالسلام نقل شده است. از جمله آنها این چند بیت است: «هر دوستی روزی به جدایی منجر خواهد شد و تمام دوره وصل، هرچند طولانی باشد، اندک است.

به راستی که از دست دادن فاطمه پس از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم ، نشانه روشن این مطلب است که هیچ دوستی نخواهد پایید.

جان من به همراه آه ها در سینه زندانی شده است و ای کاش جانم به همراه این آه و ناله ها از تن بیرون می آمد.

پس از تو [ای دختر رسول خدا] در زندگی خیری نیست و گریه من از این است که مبادا زندگانی ام پس از تو دیر پاید».

زیارت حضرت زهرا علیهاالسلام و فضیلت آن

زیارت های بسیاری برای حضرت فاطمه علیهاالسلام نقل شده است که مضمون همه آنها با روایت هایی که در فضایل آن حضرت وارد شده است انطباق کامل دارد. امام باقر علیه السلام به یکی از اصحاب خویش این زیارت را تعلیم کردند و فرمودند: «هر وقت خواستی زهرای مرضیه علیهاالسلام را زیارت کنی، چنین بگو: ای که خدایت آزمود و بردبارت یافت، تو در آزمون الهی صابر بودی. گمان ما چنین است که از دوستان تو و از جمله تصدیق کنندگان تو و از صابران بر ولایت و فرمان بران دستورهای پدر بزرگوارت رسول گرامی اسلام و وصی او علی علیه السلام هستیم. از تو درخواست می کنیم اگر در تصدیق تو و گمان خویش صادقیم، ما را به واسطه این کار به ایشان ملحق کنی تا به خود بشارت دهیم که ما به واسطه ولایت شما پاکیزه گشته ایم و ولایت خود را خالص کرده ایم». رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم در فضیلت زیارت حضرت زهرا علیهاالسلام فرمودند: «هرکس فاطمه را زیارت کند چنان است که مرا زیارت کرده است».

نام و القاب حضرت زهرا علیهاالسلام

برای حضرت فاطمه علیهاالسلام ، نام و کنیه و لقب های بسیاری ذکر شده است که هرکدام از آنها به بخشی از کمالات وجودی و فضایل معنوی و اخلاقی او دلالت دارند. از جمله آنهاست:

فاطمه، سیّده، مبارکه، نوریّه، عفیفه، بتول، زکیّه، حانیه، حوراء، قانته، انسیّه، رضیّه، تقیّه، حبیبه، راکعه، رشیده، ریحانه، طیّبه، عزیزه، فاضله، کوثر، مطهّره، منصوره، مهدیّه، ام الحسن، ام الحسین، ام محسن، ام ابیها، ام الائمه و ام الحسنین.

فاطمه

واژه «فاطمه» از ماده «فَطَمَ» گرفته شده است که به معنی قطع کردن می باشد و در معنای مفعولی به کار می رود. درباره علت نام گذاری دختر گران قدر رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم به نام مبارک «فاطمه»، روایت های مختلفی وارد شده است. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم می فرمایند: «فرشته وحی به من پیام آورد که این دختر گران مایه در زمین فاطمه نام گذاری شد، چون پیروان راستین او از آتش دوزخ در امان خواهند بود».

امام صادق علیه السلام می فرمایند: «فاطمه یعنی جدا شده از بدی ها و ناپسندی ها. فاطمه علیهاالسلام از همه بدی برکنار بود، به گونه ای که اگر حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام نبودند تا روز قیامت کفو و همسری برایش یافت نمی شد». امام صادق علیه السلام در جای دیگر می فرمایند: «دختر بزرگوار پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم بدان سبب فاطمه نامیده شده است که همه مخلوقات از شناخت و معرفت کامل او عاجزند».

از امام باقر علیه السلام نقل شده است که «خداوند متعال این بانوی گران مایه (فاطمه علیهاالسلام ) رابه واسطه دانش و بینش والا از دیگران ممتاز ساخته است».

صِدّیقه

برای واژه «صِدیق» معانی مختلفی ذکر شده است از جمله آنهاست:

بسیار راست گو، کسی که هرگز دروغ نمی گوید، کسی که در راست گویی در اوج کمال است، کسی که آنچه خدا فرمان داده است بپذیرد و به خدا و پیامبرانش و آنچه بر آنان فرود آمده است ایمان بیاورد. همه این معانی بر حضرت فاطمه علیهاالسلام صادق است. صداقت و درستی شیوه همیشگی آن حضرت بود، به گونه ای که هروقت در نزد عایشه ذکری از حضرت زهرا علیهاالسلام به میان می آمد، می گفت: «به غیر از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم ، کسی را راست گوتر از فاطمه ندیدم».

نقل می کنند روزی رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم خطاب به امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند: «یا علی، سه نعمت گران بها به تو ارزانی شده که به هیچ کس حتی من داده نشده است. یکی از آن سه این است که همسر گران قدری چون دخترم «صِدّیقه» به تو ارزانی شده که به من چنین موهبتی داده نشده است».

مبارکه

در مفردات راغِب «بَرَکَتْ» به معنای سرچشمه خیر و رحمت الهی به کار رفته است، به گونه ای که نه می توان از جوشش آن جلوگیری کرد و نه اندازه آن را دانست و هرچیز برکت دار را «مبارک» گویند.

از جمله برکات وجودی بی شمار حضرت زهرا علیهاالسلام آن بود که خداوند متعال در وجود گران مایه او تداوم نسل پرافتخار پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم را قرار داد. زخم زبانِ معروف «عاصِ بن وائل» را شنیده ایم که وقتی از او پرسیدند: با چه کسی سخن می گفتی، با کمال بی شرمی گفت: با این مرد ابتر؛ یعنی مردی که فرزند پسر ندارد. این شماتت خدا را خوش نیامد و در پاسخ او به پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمود: «ای رسول گرامی ما، به درستی که دشمن سرزنشگر تو خود ابتر است. ما به تو کوثر، یعنی خیر و برکت فراوان، دادیم». مصداق روشن برکت فراوان، با توجه به سرزنش دشمنان، خیر و برکتی است که با وجود فاطمه علیهاالسلام در گسترش ذریّه پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم تحقق یافت و بدون تردید فاطمه علیهاالسلام مبارک و مایه خیر و برکت جاویدان است.

طاهره

یکی از اسم های معروف حضرت زهرا علیهاالسلام طاهره است. در مورد علت نامیده شدن آن حضرت به این نام در روایات به وجوهی اشاره شده است. امام باقر علیه السلام می فرمایند: «فاطمه دختر رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم را به این دلیل طاهره نامیده اند که او از هرگونه آلودگی جسمی و معنوی پاک بود». گذشته از این، به تصریح مفسران بزرگ قرآن، اعم از شیعه و سنی، آیه تطهیر که در مورد اهل بیت پیامبر علیه السلام وارد شده است، دلالت دارد که همه اهل بیت علیه السلام پاک و پاکیزه و معصوم بودند. از آن جا که حضرت زهرا علیهاالسلام از جمله اهل بیتند، از هرگونه رجس و آلایش وارسته و پیراسته و به راستی، «طاهره» و «مطهّره» بودند.

زهره

زُهره یعنی گل و سبزه، و ریشه این واژه «زَهْر» است که به معنای صفا و روشنی و درخشندگی است. از امام صادق علیه السلام سؤال شد: چرا فاطمه علیهاالسلام «زهرا» نامیده شده است؟ آن حضرت فرمودند: «وقتی فاطمه علیهاالسلام در محراب عبادت می ایستاد چنان نورانیّت داشت و برای اهل آسمان می درخشید که نور ستارگان برای ساکنان زمین درخشندگی دارد».

بتول

واژه «بتول» به معنای منقطع و جدای از دیگران به کار می رود. درباره علت «بتول» نامیده شدنِ دختر فرزانه رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم ، امام صادق علیه السلام می فرمایند: «فاطمه علیهاالسلام را بتول نامیده اند چون نظیری برای او در بین مردم یافت نمی شود». ابن اثیر در نهایه واژه بتول را معنی می کنند و می نویسند: «فاطمه علیهاالسلام را بتول نامیدند، از آن رو که از زنان زمان خویش، از نظر فضیلت و دین و حسب، جدا بود. قول دیگر آن است که او را بدان جهت بتول گفته اند که از دنیا بریده و به خدای تعالی روی آورده بود».

راضیّه

«راضیّه» یعنی خرسند. حضرت زهرا علیهاالسلام را از آن رو «راضیّه» می گویند که به سختی هایی که خداوند متعال برای ایشان مقدّر کرده بودند، راضی بود. همیشه عبارتِ «راضی ام به رضای خدا» وِرد زبانِ او بود و در مقابل هیچ یک از رنج ها و مصیبت هایی که در دوران کوتاه زندگی اش با آنها مواجه شد، تردیدی به خود راه نداد و همه آنها را به مثابه آزمایش الهی، با آغوش باز پذیرفت.

مرضیّه

«مرضیّه» یعنی کسی که رفتار و کردار او مورد خرسندی قرار گیرد. از آن جا که تمام رفتار و کردار حضرت فاطمه علیهاالسلام مورد رضای خداوند متعال و پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و علی بن ابی طالب علیه السلام بود، آن حضرت را «مرضیّه» می نامند.

حَوْراءِ اِنْسِیّه

این نام نیز در بسیاری از کتاب ها از جمله بحارالانوار برای حضرت زهرا علیهاالسلام ذکر شده است. روایاتی هم در این باره از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم و ائمه اطهار علیه السلام نقل می کنند. در حدیثی که از ابن عباس نقل شده است، رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: «فاطمه پاره تن من است او نور چشم من و جان من است... او حوراء انسیه است...». علاوه بر این آن حضرت را به نام های «حِصان»، «حُرِّه»، «عَذْرا»، «مریم»، «کُبری» و «صدیقه کبری» نامیده اند و نقل شده است که در آسمان او را با نام های «نوریّه» و «حانیه» می شناسند.

سخنانی از حضرت زهرا علیهاالسلام

حضرت زهرا علیهاالسلام فرمودند:

خداوند نماز را برای دور شدن شما از تکبّر قرار داد.

خداوند متعال جهاد را سبب عزت اسلام و مایه خواری کافران و منافقان قرار داده است.

پروردگارا، نفس مرا در پیش خودم کوچک گردان و مقام و منزلت خودت را در نزد من بزرگ کن.

خدایا، تو تنها امید من، و بالاتر از امید و آرزوی منی. از تو درخواست می کنم که دوستان من و دوستان خاندان مرا عذاب نکنی.

همانا سعادتمند حقیقی کسی است که امام علی علیه السلام را در دوران زندگی و پس از مرگ دوست داشته باشد.

خداوند ایمان را برای پاک کردن شما از شرک،... و زکات را برای پاک کردن جان و فراوانی روزی و روزه را برای تحقق اخلاص، و حج را برای تقویت دین، و عدل را برای استواری دل ها، و اطاعت از اهل بیت را برای نظم یافتن امت اسلام، و امامت ما را برای ایمن ماندن از تفرقه،... و صبر را برای به دست آوردن پاداش، و امر به معروف را برای تأمین مصالح اجتماعیِ عموم مردم، و نیکی به پدر و مادر را برای دوری از عذاب الهی، و صله رحم را برای آمرزش الهی، و رعایت اوزان و مقادیر را در معاملات برای درمان کم فروشی، و نهی از شراب خواری را برای پاکیزه ماندن از پلیدی ها، و ترک دزدی را برای تحقق پاک دامنی، و حرمت شرک را برای اخلاص در توحید و بندگی قرار داد... .

دعا برای گناه کاران

اسماء، همسر جعفر طیّار، نقل می کند در لحظات پایانی عمر، حضرت زهرا علیهاالسلام مشغول راز و نیاز با خداوند شدند وقتی جلوتر رفتم تا ببینم چه دعا می کنند، دیدم آن حضرت می فرمایند: «پروردگارا، به حق پیامبرانی که آنها را به پیامبری برگزیدی و به گریه های حسن و حسین در فراق من، از تو درخواست می کنم که از شیعیان گناه کار من و شیعیان فرزندانِ من درگذری».

نیکوترین امر برای زنان

امام علی علیه السلام می فرمایند: «روزی در خدمت پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم بودیم که آن حضرت سؤال کردند: چه چیز برای زنان نیکوست؟ حضرت فاطمه علیهاالسلام فرمودند: نیکوترین چیز برای زنان این است که مردان نامحرم را نبینند و نامحرمان نیز آنها را نبینند».

نزدیک ترین لحظات به خد

روزی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم از اصحاب خود سؤال کردند: «در کدام لحظه زن به خدا نزدیک تر است؟» آنها نتوانستند پاسخ مناسبی به این پرسش پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم بدهند. وقتی حضرت فاطمه علیهاالسلام این پرسش را شنید، در پاسخ فرمود: «در آن لحظه ای که زن در خانه به امور زندگی و تربیت فرزندان مشغول است، به خدا نزدیک تر است».

سه محبوب فاطمه علیهاالسلام

حضرت زهرا علیهاالسلام می فرمایند: «از دنیای شما سه چیز محبوب من است: تلاوت قرآن کریم؛ نگاه به چهره نورانی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم ؛ بخشش در راه خدا.

نیکوکارترین مردم

یکی از معیارهای نیکوکاری، داشتن رابطه خوب با مردم و خانواده است. حضرت زهرا علیهاالسلام می فرمایند: «بهترین شما کسی است که در برخورد با مردم نرم تر و مهربان تر است و ارزشمندترین مردم کسانی هستند که با همسر و خانواده خود مهربان بوده، نسبت به آنها بخشش و ایثار داشته باشند».

دعا برای دیگران

از امام حسن مجتبی علیه السلام روایت شده است که «مادرم همواره برای همسایگان و دیگر مردم دعا می کردند و اصلاً در حق خود دعا نمی کردند. روزی از آن حضرت پرسیدم: مادر جان، چرا برای خودت دعا نمی کنی؟ مادرم فرمودند: پسرم، اول همسایه، بعد خودمان!»

پرهیز از نامحرم

روزی مرد از نابینایی اجازه خواست تا وارد منزل علی علیه السلام شود. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم هم حضور داشتند. حضرت زهرا علیهاالسلام بلافاصله برخاستند تا خود را بپوشانند. رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: «دخترم این مرد نابیناست، برای چه خود را از او می پوشانی؟» آن حضرت در جواب پدر فرمودند: «پدرجان، اگر او مرا نمی بیند، من او را می بینم و علاوه بر این او بوی مرا استشمام می کند». پس از شنیدن این کلام پیامبر خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: «شهادت می دهم که تو پاره تن من هستی».

فاطمه علیهاالسلام در کلام معصومین علیه السلام

حُوریّه انسی

پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: «فاطمه حوریه ای است به صورت آدم. هر زمان که می خواهم بوی بهشت را استشمام کنم، دخترم فاطمه را می بویم».

منزلت فاطمه

رسول اکرم صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: «خداوند به غضب فاطمه غضب می کند و به خشنودی او خشنود می شود».

سرور زنان

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم می فرمودند: «فاطمه سرور زنان اهل بهشت، از اولین و آخرین، است».

احترام به فاطمه

روزی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله وسلم به علی بن ابی طالب علیه السلام فرمودند: «ای علی، این دختر من است؛ هرکس به او احترام گزارد مرا گرامی داشته، و هرکه به او اهانت کند به من اهانت کرده است».

پاره تن پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم

رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند: «فاطمه پاره تن من است؛ هرکس او را شاد کند مرا شاد کرده است و هرکس که به او بدی کند به من بدی کرده است. فاطمه عزیزترین مردم در نزد من است».

بهترین کمک کار

پس از ازدواج حضرت زهرا علیهاالسلام با علی بن ابی طالب علیه السلام ، روزی پیامبراکرم صلی الله علیه و آله وسلم از امیرالمؤمنین علیه السلام پرسیدند: «همسرت را چگونه دیدی؟» بلافاصله فرمودند: «یاور خوبی است برای طاعت و بندگی خدا...».

بهترین زنان امّت

اَصْبغِ بنِ نَباتِه می گوید از امیرالمؤمنین علی علیه السلام شنیدم که می فرمودند: «به خدا قسم سخنی می گویم که هیچ کس غیر از من به آن لب نمی گشاید، مگر دروغ گو؛ وراثت پیامبر رحمت از آنِ من است و همسرم فاطمه، بهترینِ زنانِ امت است».

فاطمه در کلام امام خمینی رحمه الله

فاطمه، انسان کامل

تمام ابعادی که برای زن متصور است و برای یک انسان متصور است در فاطمه زهرا علیهاالسلام جلوه کرده است... یک زن روحانی؛ یک زن ملکوتی؛ یک انسانِ به تمام معنی انسان؛ تمام نسخه انسانیت؛ تمام حقیقت زن؛ تمام حقیقت انسان؛... تمام هویت های کمالی که در انسان متصور است و در زن تصور دارد، در این زن است... زنی که اگر مرد بود به جای رسول الله بود... معنویات، جلوه های ملکوتی، جلوه های الهی، جلوه های جبروتی، جلوه های مُلکی و ناسوتی همه در این موجود مجتمع است. انسانی است به تمام معنی انسان. زنی است به تمام معنی زن... .

افتخار خاندان وحی

[فاطمه زهرا علیهاالسلام ] زنی [است] که افتخار خاندان وحی [است] و چون خورشیدی بر تارک اسلام عزیز می درخشد؛ زنی که فضایل او هم طراز فضایل بی نهایت پیغمبر اکرم و خاندان عصمت و طهارت بود؛ زنی که هرکسی با هر بینش درباره او گفتاری دارد و از عهده ستایش او برنیامده. احادیثی که از خاندان وحی رسیده است به اندازه فهم مستمعان بوده و دریا را در کوزه ای نتوان گنجاند و دیگران هرچه گفته اند به مقدار فهم خود بوده، نه به اندازه مرتبت او. پس اُولی آن که از این وادی شگفت درگذریم.

صحیفه فاطمیّه

ما مفتخریم که... صحیفه فاطمیّه که کتاب الهام شده از جانب خداوند تعالی به زهرای مرضیه است؛ از ماست.

بانوی افلاکی

زنی که در حجره ای کوچک و خانه ای محقّر، انسان هایی تربیت کرد که نورشان از بسیط خاک تا آن سوی افلاک، و از عالم مُلک تا آن سوی ملکوت اعلا می درخشد. صلوات و سلام خداوند تعالی برای حجره محقّری که جلوه گاه نور عظمت الهی و پرورشگاهِ زبدگان اولاد آدم است.

لزوم اقتدا به زهرا علیهاالسلام

آن طوری که زنِ فَرِید [= یگانه] حضرت زهرا علیهاالسلام بود. همه باید به او اقتدا کنیم و همه باید دستورمان را از اسلام، به وسیله او و فرزندان او بگیریم و همان طوری که او بوده است، باشید و در علم و تقوا کوشش کنید که علم به هیچ کس انحصار ندارد. علم مال همه است. تقوا مال همه است، و کوشش برای رسیدن به علم و تقوا وظیفه همه شماست.

سخنان مقام معظم رهبری

راه شناخت زهرا علیهاالسلام

دخت گرامی رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم معمای ناشناخته ذهن و معارف بشری است و آن حضرت را فقط با پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم و امیرالمؤمنین علیه السلام می توان مقایسه کرد. اما ما باید هرچه را که از مقام والای زهرای اطهر علیهاالسلام درک کرده و می فهمیم، سرمشق زندگی و حرکت خود قرار دهیم.

تکریم از مقام زهرا علیهاالسلام

تجلیل از مقام فاطمه علیهاالسلام ، تکریم ایمان، تقوا، علم، ادب، شجاعت، ایثار، جهاد، شهادت و در یک کلمه، مکارم اخلاق است.

زهرا، مرکز فیوضات

خداوند با توجه به معرفت، خلوص، صبر و فداکاری حضرت فاطمه زهرا علیهاالسلام ، آن حضرت را مرکز فیوضات خود قرار داده است. ما که خود را مُحِبِّ آن بانوی بزرگ اسلام می دانیم، باید در اطاعت، عبادت [و] جهاد رهرو آن حضرت باشیم.

الگوی زنان مسلمان

زهرای اطهر علیهاالسلام در زندگی پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله وسلم و حضرت علی بن ابیطالب علیه السلام به مانند نوری می درخشد، و زنان مسلمان ما باید با الگو قراردادن زندگی آن حضرت، خود را از دریای معرفت و کرامت فاطمه زهرا علیهاالسلام بهره مند سازند.

فاطمه، تجسم اسلام

درباره زهرای اطهر علیهاالسلام هرچه انسان بیشتر فکر کند و در حالات آن بزرگوار بیشتر تدبر کند، بیشتر دچار شگفتی خواهد شد. تعجب انسان نه فقط از این جهت است که چطور یک موجود انسانی در سنین جوانی می تواند به این رتبه از کمالات معنوی و مادی نایل بشود ـ که البته این خود هم یک حقیقت شگفت انگیز است ـ بلکه بیشتر از این جهت است که اسلام با چه قدرت عجیبی توانسته است تربیت والای خود را به حدی برساند که یک زن جوان در آن شرایط دشوار بتواند این منزلت عالی را کسب کند. هم عظمت این موجود و این انسان والا تعجب آور و شگفت انگیز است و هم عظمت مکتبی که این موجود عظیم القدر و جلیل المنزلة را پدید آورده است.

دانش حضرت فاطمه علیهاالسلام

در روایات متعدد آمده که ائمه علیه السلام برای مسائل گوناگون به مصحف فاطمه مراجعه می کردند. این چه دانش والایی است؟ این چه معرفت و حکمت بی نظیری است که خدای متعال به یک زن در سنین جوانی می بخشد؟ این مقام معنوی زهرا علیهاالسلام است. این مسائل معنوی تا حدود زیادی به فضایل عملی ارتباط پیدا می کند. ارتباط پیدا می کند به آنچه که از تلاش فاطمه زهرا علیهاالسلام ناشی می شود.

شخصیت بی نظیر حضرت زهرا علیهاالسلام

واقعیت ها و حقایق مربوط به شخصیت بی نظیر فاطمه زهرا علیهاالسلام بسیار عظیم تر از تصورات و ذهنیّت ماست.

غم گسار پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم

این دختر مثل فرشته نجاتی برای پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم ، مثل مادری برای پدر خود، و مثل پرستار بزرگی برای آن انسان بزرگ مشکلات را تحمل کرد. غم گسار پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم شد.

توانمندی زهرا علیهاالسلام

زندگی فاطمه زهرا علیهاالسلام در همه ابعاد پر از کار و تلاش و تکامل و تعالی روحی یک انسان است. مشکلات محیط و زندگی، فاطمه زهرا علیهاالسلام را کانونی برای مراجعات مردم و مسلمان ها قرار می دهد... در این شرایط زندگی را با کمالِ سرافرازی پیش می برد. فرزندانی مثل حسن و حسین و زینب تربیت می کند و شوهری مثل علی را نگهداری می کند. رضایت پدری مثل پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم را جلب می کند.

عبادت زهرا علیهاالسلام

عبادت فاطمه زهرا علیهاالسلام یک عبادت نمونه است. حسن بصری ـ که یکی از عُبّاد و زُهّاد دنیای اسلام است ـ درباره فاطمه زهرا علیهاالسلام می گوید: به قدری دختر پیغمبر صلی الله علیه و آله وسلم عبادت کرد و در محراب عبادت ایستاد که «تَوَرَّمَتْ قَدَماها»؛ پاهای آن بزرگوار از زیاد ایستادن در محرابِ عبادت ورم کرد.